COVID-19’un bir sonucu olarak stresinizde ani bir artış fark ettiniz mi? Eğer öyleyse, kesinlikle yalnız değilsiniz. Pandemiler önemli bir stres faktörüdür ve stresinizdeki ani artış aslında normal bir yanıttır. Bununla birlikte, stres seviyenizdeki aşırı artış bağışıklığınızı da olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Coronavirüs pandemisi hakkındaki haberler daha da keskinleştikçe ve hükümetler kapanış veya evden çalışma direktifleri yayınladıkça, çoğumuz çeşitli olumsuz duygular yaşıyoruz. Durumun belirsizliğine tepki olarak endişe duyarız; günlük anlam ve sevinç kaynaklarımızı kaybetmekten kaynaklanan üzüntü; ve bunu bize getirdiğine inandığımız güçleri suçlamaya yönelik öfke. Uzman bir psikolog olarak, ruhsal dayanıklılığı arttırmak için kanıta dayalı önerileri takip etmenin bu krizi atlatmamıza yardımcı olabileceğine inanıyorum. Bilmediğimiz şeyi daha bilinir hale getirmek, salgın virüs ile ilgili doğru kaynaklardan bilgiler edinmek bilinmeyen üzerindeki kontrolümüzü arttırır ve gerekli bilgilerle önlemeleri almaya başlarız.
Kimse pandeminin ne kadar süreceğini ya da normal yaşamımıza devam edene kadar ne kadar süre geçeceğini bilmiyor. Daha da kötüsü, birçok insan işten çıkarılacağından ve geçim kaynaklarını kaybedebileceğinden endişe duyuyor. Durumun yaygın belirsizliği ise bir eylem planı organize etmeyi zorlaştırmakta ve yüksek düzeyde stres yaratmaktadır.
COVID-19 ile mücadelede sağlıklı bilgilendirme önemli bir konudur. Sadece resmi kaynaklardan elde edilen bilgilere inanmalıyız. Sosyal medya ağları üzerinden yayılan yanlış ve paniğe sürükleyici haberler rahatsız edici olabilmekte ve kaygı düzeyini artırabilmektedir. Birtakım kişilik problemleri olan bireyler bu haberleri yayınlayıp insanları kötü etkilemekten kişisel tatmin almaktadırlar. Paniğe sürükleyici haberler sosyal medyanın yaygın kullanımıyla da viral bir şekilde yayılabilmektedir. Bu nedenle sosyal medyayı felaket habercisi olarak kullanmak yerine daha eğlenceli amaçlar için kullanmamız başetme gücümüzü destekleyecektir.
COVID-19 hayatımızda daha önce karşılaştığımız önemli yaşam olayları gibi bir stres faktörü ve bizim bu stres faktörü ile sağlıklı bir şekilde baş etmemiz gerekiyor. Bilinçsizce sokağa çıkanların yanında evde aşırı ve kontrolsüz önlemler alan bireyler de bu süreç içerisinde ruhsal ve fiziksel problemler yaşayabilmektedir.
COVID-19 salgını sırasında ruhsal sağlığınızı korumanıza yardımcı olacak bazı stratejiler:
Stresin farkına varın.
Stres yaşamın normal bir parçasıdır. Bu, dengenizi bozan dış faktöre doğal bir tepkidir. Genellikle üzüntü, öfke, huzursuzluk, sosyal geri çekilme, bedensel ağrılar, düşük enerji ve uyku sorunları gibi semptomlara neden olur.
Coronavirus’u öğrendiğinizden beri bu belirtileri fark ediyorsanız, normal bir stres tepkisi yaşıyor olabilirsiniz. Yayılan bir virüs hakkındaki belirsizlik de stres seviyenizi artırabilir. Dünya Sağlık Örgütü COVID-19’u endişe düzeyini ve önlem tedbirlerini vurgulamak için bir salgın ilan etmiştir. Bununla paralel olarak, stresiniz sizin için aynı şeyi yapıyor ve sizi harekete geçiren bir uyarı alarmı veriyor.
Yapabileceklerinizi yönetin; yapamayacağınız şeyleri serbest bırakın.
Sorunun bilinen yönleriyle mücadele etmek için harekete geçmek belirtilerinizi azaltmanıza yardımcı olabilir. COVID-19 hakkında bilgi gelişmeye devam ettikçe, saygın kaynaklardan gelen önleme stratejileri ile ilgili bilgilerle güncel kalmak önemlidir
Coronavirüs ile ilgili elimizdeki mevcut bilgi artarken, virüsü çevreleyen çok fazla belirsizlik de mevcuttur. Bu gerçekliği kabul ederek, elimizdeki bilgilerle neler yapabileceğimizi yönetmek, aynı zamanda yapamayacağımız şeyleri kontrol etme ihtiyacından vazgeçmek önemlidir. Stres ve anksiyete arasındaki temel fark, aşırı endişeden kaynaklanabilecek yanlış kontrol duygusudur. COVID-19 hakkında bizi bilgilendirmek ve boşlukları doldurmak için birçok girişim olsa da, yanlış bilgiye veya komplo teorilerine girmek stres yönetiminiz için yanlış bir yöntemdir.
Sınırlarını bilmek
Stres yönetiminize dikkat ettiğinizde, tolerans eşiğinizi gösterecek bir model fark etmeye başlayacaksınız. Bu zamanla değişebilse de, stresinizi daha iyi veya daha kötü yapan şeylerin dağılımına dikkat etmek faydalıdır. Örneğin, stresinizi göz ardı etmekten kaçınmak için duygularınızı kontrol etme alışkanlığından faydalanabilirsiniz. İnkar savunmasını kullanarak duygularımızı bastırmak yerine bu duygu ve düşüncelerimizin farkında olmak, endişelerimizi dile getirmek faydalı olacaktır. Bu şekilde gerçekçi olmayan düşünceler yerine daha sağlıklı bir düşünce anlayışı geliştirebiliriz.
Kendi kendine bakım uygulama
Öz bakım, ihtiyaçlarınızı kabul etme ve bunlara yönelme sürecidir. Öz bakım, genel sağlığınıza yatırım yapan uygulamaları içerir. Bu, besleyici gıdalar yemek, aktif kalmak ve yeterli dinlenmek gibi önleyici tedbirleri içerebilir.
Stresli olduğunuzda, belirli bir müdahale öz bakımına ihtiyacınız vardır: başa çıkma. Baş etme mekanizmalarınız, stresinizi hafifletmek için kullandığınız yöntemlerdir. Bu nedenle, stresli olduğunuzda ortaya çıkan semptomlara dikkat ederseniz, sizin için doğru başa çıkma mekanizmalarına dair ipuçları bulabilirsiniz. Diyelim ki kafa karışıklığı, vücut ağrıları ve yorgunluk belirtileri gösteriyorsunuz. Bu belirtilerden, bol dinlenmeye ihtiyaç duyabileceğiniz çıkarımına varabilirsiniz. Ardından, bu ihtiyacı karşılamak için kişisel bakımınızı bir mola, esneme veya uyku içerecek şekilde uyarlayabilirsiniz.
Hangi başa çıkma becerilerinin işe yaradığını bulmanın bir başka yolu da geçmişinize göz atmaktır. Stresli olduğunuz başka bir zamanı düşünün, o zaman size ne yardımcı oldu? Başarılı sayılan geçmiş başa çıkma uygulamaları günümüzde de yararlı olabilir.
Öz bakım söz konusu olduğunda, araç setinizde ne kadar çok stratejiniz varsa o kadar iyidir. Sizin için çalışan başa çıkma becerileri, bağlama göre değişebilir ve çok sayıda seçeneğe sahip olmak, stresinizi ele almak için daha donanımlı olmanızı sağlar.
Eğer başa çıkma becerilerinizi COVID-19 önlemleri bağlamında kullanmak zorsa, yaratıcı olun. İlgili becerileri keşfetme fırsatını değerlendirin. Belki bir egzersiz uygulaması kullanabilir, rehberli bir meditasyon izleyebilir veya evinizden derin nefes alma alıştırması yapabilirsiniz.
İçinde bulunduğunuz realiteden en iyi şekilde yararlanın. Belirli kısıtlamalar nedeniyle yapamayacağınız her şeye odaklanmak yerine, odağınızı şimdi içine girme fırsatınız olan baş etme mekanizmalarına kaydırabilir misiniz? Evet eskiden rahatça yapabileceğimiz birçok etkinliği şuan yapamıyoruz fakat olumlu tarafından baktığımızda bu süreç çok yoğun olduğumuz dönemlerde yapmak isteyip yapamadığımız aktiviteleri yapmak için bir fırsat. Bu fırsatı değerlendirmek ise bizim elimizde.
Size fikir olabilecek bazı örnek aktiviteler: Meditasyon, aile içinde duyguların paylaşılması, temizlik, evcil bir hayvanla vakit geçirmek, kitap okumak, sevdiğiniz birini aramak, sevilen filmlerden birini izlemek, sanal bir toplantıya ev sahipliği yapmak, evde spor yapmak, dolap tertibi yapmak, vb.
Panik duygusu, virüsün kendisinden daha hızlı yayılır. Sizdeki panik duygusunu arttıran konuşmalardan uzak kalmaya özen gösterin. Ellerinizi düzenli yıkayıp dezenfekte etmek, güvenli mesafeleri korumak dışında belirsiz kaynaklardan öğrendiğiniz ek güvenlik önlemleri uygulamak var olan kaygı seviyenizi daha da artıracaktır. Nasıl ki bir salgını ciddiye almamak doğru değildir, aşırı panik ile abartı önlemler almak da doğru değildir. COVID-19 ölmeme neden olacaktır gibi abartılı ve çarpıtılmış düşüncelere sahip olmak ruhsal sağlımızı da olumsuz yönde etkileyecektir. Çarpıntı, nefes darlığı, titreme ve terleme gibi kaygının belirtileri corona virüs belirtileri ile benzerlik göstermektedir. Unutmayın ki her belirti enfekte olduğumuz anlamına gelmez. Bu yöndeki kaygının günlük yaşamı ciddi ölçüde bozduğunu fark edersek psikolojik destek almamızda yarar vardır.
Son olarak, stres ve olumsuz duyguları deneyimlemenin olumlu sonuçları olabileceğini unutmayın. Araştırmalar, çok zor yaşam deneyimlerinden geçen insanların daha güçlü bir psikolojik dayanıklılık duygusu, yeniden bağlanmış ilişkiler ve yaşamın yenilenmiş bir takdiriyle ortaya çıkabileceğini göstermektedir. Yeterli bakım ve planlama ile biz de pandemi sırasında psikolojik olarak güçlü kalabilir ve hatta belki de bu dönüştürücü deneyimden büyüyebiliriz.
Tüm dünya olarak yaşadığımız bu zor süreci en sağlıklı şekilde ve en kısa sürede atlatmak ve özgürlüğümüzün tadını çıkaracağımız günlerin gelmesi dileğiyle, sağlıklı günler dilerim.
