Kardeş çatışmaları, kıskançlık veya rekabet çoğu zaman aile hayatının doğal bir parçasıdır ve yaaşanması beklenilir. Kardeşler arasındaki farklılıklar örneğin yaş, cinsiyet veya kişilik özellikleri tartışmaların nedeni olabilir.
Tartışmaların sıklıkları ve şiddetleri arttığı zaman bu durum normalden çıkar ve aile yaşamını olumsuz etkileyen bir duruma gelir. Bu çatışmaların şiddettini etkileyen durumların başında bakım verenlerin tutumları çok önemlidir. Verilen tepkiler, sorumluluklar, müdahale şekilleri kardeşler arasındaki tartışmaları etkilemektedir. Bu yazıda tartışmaları önlemek için bakım verenlere dikkat edilmesi gereken noktalardan bahsedeceğim.
Kıskançlık veya rekabet anne ve babanın dünyaya yeni bir çocuk getirmesi ile başlar. İlk çocuk ya da ilk torun. Herkesin gözünde biricik ve tek olur. Daha sonra ikinci çocuk veya torun dünyaya gelir ve bu ilgi aniden dağılır. Çocuk ne olduğunu anlamadan sen abisin veya ablasın diyerek sorumluluk yüklenir. Çocuk, kendi oyuncağı ile oynarken küçük kardeşi ağlayarak istedi diye oyuncağı elinden alınır. Anne ve baba tutumları farkında olarak veya olmadan kardeşler arasında ayrım yaparak kıskançlığın ve rekabetin başlamasında adım atmış olur.
Bakım verenler, çocuklarının birbirine iyi davranmalarını istemesi ve hoş olmayan davranışları düzeltmeleri bir refleks olarak görülür. Fakat unutmamalıdır ki kardeşler birbirine aynı gün içinde sevgi, hayal kırıklığı, öfke gibi farklı duyguları hissedebilirler. Burada önemli olan hem olumlu hem de olumsuz duyguları farkına varıp yargılamadan kabul etmek. Çocukların verdiği tepkileri veya duygular bazen buzdağının görünen bir kısmıdır. Duruma merakla yaklaşmak sorunun köküne inmenize yardımcı olabilir. Kardeşini incitmesinin asıl nedeni belkide okulda yaşadığı bir sorun, dikkat çekme isteği veya sınırları test etmesinden kaynaklanabilir.
Kardeşler arasında kavganın bitmesi için bakım verenler kendilerini hakemlik yaparken bulurlar. Kim haklı, kim başlattı veya çözüm için neler yapılması gerektiğinin kararını vermek zorunda kalırlar. Ancak, çatışmayı sonlandırmaya odaklanmak yerine taraf tutmadan, yargılamadan gördüklerinizi anlatarak her iki tarafın duygularını ifade etmelerinde yardımcı olmanızda fayda vardır. Kardeşlerin birbiri arasındaki şikayetleri tekrar etmeniz onları anlamalarına ve çözüm bulmaya çalışmalarına yardım edebilirsiniz. Bakım verenlerin arka planda kalmaları çocukların sorunlarını kendi başlarına çözmeleri ve ilişkilerini geliştimeleri için fırsat vermektedir. Fakat, duygusal veya fiziksel istismar söz konusuysa bakım verenlerin mutlaka erken müdahalede bulunmaları önemlidir.
Kardeşler arası tartışmaları önlemek için bakım verenlere öneriler;
Çocukların bireysel farkılıklarının olduğunu ve güçlü yanlarını ve becelerini ortaya çıkarmalarını destekleyiniz. Davranışları karşılaştırmayınız veya eleştirmeyiniz. Örneğin, kardeşin küçük ama senden daha uslu veya ablan gibi odanı düzenli tut.
Yeni bir kardeş dünyaya gelse bile tek bir çocuğa yönelmeden dengeli davranmaya özen gösteriniz. Her bir çocuğunuzla kısa da olsa vakit geçirmeye özen gösteriniz. Çocuğun hem annesine hem de babasına ihtiyacı vardır.
Kardeşler arası tartışmalara (ciddi fiziksel durumlar dışında) karışmadan kendilerinin çözüm yolu bulmalarını destekleyiniz.
Çocuklarınızın duygularını ifade etmelerine izin veriniz. Kardeşine karşı hem olumlu hem de olumsuz duyguları besleyebileceğine anlayış gösteriniz.
Aile içerisindeki kuralları belirleyiniz. Sizinde bu kurallara uymanız gerektiğini unutmayınız. Her durumda çözümler üretmektense genel düzenlemeler yapabilirsiniz. Eğer bir sorun evdeki herkesi etkiliyorsa çocukları da bu sürece dahil ederek birlikte çözüm yollarını arayınız. Bunu yaparken sorunu tanımlama, alternif çözüm yolları ve ideal çözüm yollarını birlikte çözmeye çalışınız.
Bakım veren kişi veya anne-babanın sorun çözme tutumları çocuklara model olmaları yönünde önemlidir. Bu nedenle bakım verenler kardeşler arası kavgaları önlemek için ilk başta kendi öz değerlendirmelerini yapmaları gerekmektedir. Çocuklar sevgi, saygıyı, fedakarlıkta bulunmayı ve gerektiğinde özür dilemeyi sizlerden öğrenecektir.
